Rahmi Bafra Maden'i çekiştirmektedir. Gülüyor da ama: "Len Şaşı .. sen hep sersemdin ya, bu gader oldugunu bilmezdim. Yerden göye haklıymış topal mâlimin sana attığı dayaklar. Işte şuraya yazmışım: Serbest Cumhuriyet Fırkası. Gördün mü?" "Aman be Rahmiiii.. şaşıysak kör değelez ya." "Görün de neye yalan yanlış yazan len dangalak?" "Öylesi daha bi gözel oluyor be Rahmi .. " "Gözelin yere batsın emi! Ya SeIBes'e ne demeli?" Şaşı başını -esefle- sallıyor: "Ha bi de cumhura uyun oğlum .. buğday bazarına da gitsen, yoğurt bazarına da gitsen .. sözüm meclisten dışarı .. hayvan bazarına da gitsen, kime sorarsan sor, herkesler selbes der." "Eyi, eyi.. sen tıpkı şu yazdığım gibi yazcan .. anladın mı? Yoksa alır fırçayı gendim yazarın, sana da beş para bile vermem." Şaşı öyle üzülmüş görünüyor ki, Rahmi nerdeyse inanacak. Hele o yanık yanık mırıldanış: "Yaz da ekmeğimizi alıver elimizden .. " O gün kararlaştırdıkları "en son gün"dü. Tabela ikindi üzeri tamamlanmış olacaktı. Gerçekten de tamamdı, hiçbir noksanı yoktu. Ama küçük bir fazlalığı vardı ve sağ üst köşedeki sarılı, pembeli, yeşilli fazlalık da, ağzırn açmış, şakıyan bir kuştu. Rahmi'nin gözleri faltaşı gibi açılıverdi: "Ne len bu?" Şaşı Ömer alındı: "Gu'uuş .. benzetememiş miyim?" Sanatçı onuru incinmişti. "Tövbe ya Resulullah .. kim dedi sana len, kuş yap deye "Gızrna be Rahmi .. beğenmediysen bi dakkade siliveririn Fırçayı almıştı bile. Mırldanıyordu ama: "Bi de kakmış selbesçiyiz dersiniz .. guştan da mı selbessiniz len oğlum. En, en selbesi guş değ mi"

Kocasının ölümünden sonra Prenses kendisini büsbütün dine verdi. Şişli'deki konağı irili ufaklı hacı, hoca hanımlarla doluyordu; nedimelerini, hizmetçilerini, uşaklarını, şoförünü bile muhakkak dini akidelere bağlı insanlardan seçiyor, yaşayış tarzlarını gizlice kontrol ettiriyor ve sözü özüne uymayan çürük kalpli, ikiyüzlü olanları yanından uzaklaştırıyordu. Fakat çocuğunu okutmadığı hoca, hatta papaz bırakmamıştı. Zaten kendisinde din meylini sabit fikir haline getiren de oğlunun saralı oluşuydu. Konağında hususi mevlitçisi bile vardı. Cami cami dolaşır, para dağıtır, fakir kızları evlendirir, fukara çocuklarını sünnet ettirir, hayır işlerinde para harcamaktan zevk alırdı. En büyük zevki de yaşlı başlı, başları örtülü kadınlarla dini sohbetlerde bulunmak beraberce Muhammediye, Ahmediye, siyer-i nebevi,' kısas-ul enbiya" nevinden kitaplar okumak ve okutmaktı. Bir gün nedimeleri arasına bir kadın daha karıştı: Bildiğimiz İrfan'ın anası Fitnat Hanım ... O günden sonradır ki Peryal, Sünni akidelerden daha tatlı, esrarlı, şiir tarafını taşkın, gönle hitap eden başka bir yola doğru hafif hafif meyiller duymaya başlamıştı. Konağa Mesnevi tercümesini Fitnat soktu; Yunus Emre' yi o tanıttı. Prenses'te dervişlere, şeyhlere, tasavvuf ehline karşı bir muhabbet hasıl olmuştu.

Peryal'in prensesliği otomobil kazasında ölüp de kendisine hatırı sayılır bir servet bırakan kocasından gelmektedir. Bununla beraber üç nesil vezir yetiştirmiş, aslen Arnavut bir ailenin torunudur. Kocasıyla Nice'de tanışıp evlenmişlerdi; evlilikleri kısa sürdü, sakat bir çocukla dul kalıverdi ve zengin olarak İstanbul'a dönüp yerleşti. Doğuştan dindardı; Avrupa seyahatlerinde bile namaz kılar, oruç tutar, kandil geceleri Kuran, vakit buldukça tefsir okur, Sünni Müslümanlığın bütün vecibelerini tam bir iman ve itikatla yerine getirirdi. Halk sokakta ve umumi eğlence mahallerinde gördüğü Frenk edalı, ecnebi lisanı konuşur süslü hanımlar arasında böyle Peryal'e benzeyenlerin epeyce çok olduğundan habersizdir; hemen hepsini din tarafından da Frenkleşmiş, Müslümanlığa uzaklaşmış sanır.

İhvanül Müslimîn'in, dört esas üzerine bir şiarı, parolası vardı: "Gayemiz Allah'dır... "Liderimiz, rehberimiz, önderimiz, başbuğumuz Muhammed Mustafa'dır. Onun peşindeyiz; nereye giderse, oraya gideriz... "Anayasamız Kur'an'dır. O ne emrederse onu yapar; neyi nehyederse ondan kaçınırız... "Yolumuz cihaddır. Davamızı yaşatmak, Müslümanların maddî, manevî varlığını, benliğini korumak için mücadele ede­riz... En büyük emelimiz Allah yolunda şehid olmaktır..." Arapçası şöyle: Allâhu gâyetunâ, ve'r-resûlü zâimunâ, ve'l-Kur'ânu düstûruna ve'l-cihâdu sebîlunâ, ve'l-mevtu lî-sebîlillâh esmau emânîninâ...

Zaaflarımızla uğraşmaktan vazgeçip hayat için çabalarsak başkalarının yelkenle, kürekle aldığı yolun çok üzerinde bir mesafe kaydederiz.

Hazret-i Muhammed'e (a.s.), kadın sevdirildi. O da kadına aşık oldu. Bu iştiyak, bütünün kendi parçasına olan tutkusudur. Efendimiz (as), yukarıda söz edilen hadisiyle, [Dünyanızdan bana üç şey sevdirildi...] Allah'ın bu unsurlar dünyasının yaratılışına ilişkin buyurduğu, " Ben Âdem'e ruhumdan üfledim." beyanındaki hikmetin içyüzünü açıkladı.

Erkek için kadın, Allah için tabiat gibidir. Öyle bir tabiat ki erkek, ona bilinç biçimde yönelerek ve Allah'ın buyruğuyla, onda varlık aleminin suretlerini fethetti.

Her varlığın ancak kendisine göre bir Rabbi yani terbiye edicisi vardır.

Kulun kendi doğasının sınırlarına ilişkin bilinci yoktur. Haline bilinci vardır.

Maruf Bey - Kuzum Şebnur, bu kız çılgın mı? Şebnur - Ne diyorsunuz, Büyük Beyefendi, onun akıllılığına dünya hayran... Görseniz, aşağıdaki ince kileri larabotor mu, diyorlar, nedir, ecza odası yaptılar. Kaya Turgut'la içeriye kapanırlar, bir şeyler kaynatırlar, bir şeyler yakarlar, allı yeşilli dumanlar çıkar! Sonra önlerinde bir fırın var... Maruf Bey - (keserek) Fırına da bir şey veriyorlar mı? Şebnur - (safiyane) Bilmem ki... Beni her zaman içeriye almıyorlar, zaten alsalar da kim girer? Kükürt kokusundan burnumun direği kırılıyor. Maruf Bey - Peki, Şebnur, Ayten böyle kimyager olacak, neydi oğlanın adı, hatırımda kalmıyor... Şebnur - Özdemir! Maruf Bey - Ha, Özdemir... O ne tahsil ediyor? Şebnur - Hiç... Sultani Mektebi'ni bile bitiremedi, boş gezenin boş kalfası! Maruf Bey - Hiçbir şey olamadı mı? Şebnur - Oldu. Maruf Bey - Ne? Şebnur - Sporcu. Maruf Bey - Anlamadım! Şebnur - Sizin anlayacağınız; cambaz, pehlivan, yangın nöbetçisi, tulumbacı gibi bir şey! Maruf Bey - Eyvah! Ailemizin şerefi mahvoldu desene... Şebnur - Ben de öyle sanıyordum ama Vacit Bey memnun, "Oğlumu herkes parmakla gösteriyor!" diyor. Maruf Bey - Vacit çıldırmış... Zaten bizim damadın zevksizliğine numune çocuklarının ismi, bunlar da nasıl isimler? Bir kere Ayten kaide itibarıyla yanlış, biri Türkçe, diğeri Farsça olan iki kelimeden tamlama yapılamaz. Özdemir'e gelince... Şebnur - (keserek) Evvela Yakup Hoca da böyle bir şeyler derdi... Ama sonradan fikrini değiştirdi; Türkçü oldu. Maruf Bey - Yahu bu softanın olmadığı da kalmamış! Türkçü ne demek? Anadolu'dan Türk mü getirip satıyor, ne halt ediyor? Yoğurtçu, kestaneci, helvacı gibi şimdi Lazcı, Arnavutçu, Kürtçü, falan gibi zanaatlar da mı var? Şebnur - Ben de içinden çıkamıyorum ki a Büyük Beyefendi! Adlarını kaba Türkçe koyanlara, galiba, Türkçü diyorlar, Yakup Efendi niye ismini Tekin koydu ki... Maruf Bey - Uğursuzun bulduğu isme de bak! Şebnur - İsmi bir şey mi? Kendisini bir görseniz... Bari herife şapka yakışsa... Maruf Bey - (gözlerini açarak) Şapka mı? Demek Yakup Hoca Hristiyanlaştı da... Vay kâfir vay! Şebnur - Ne ettiğini bilmem, benim bildiğim zamaneye uydu. Hem uymasın da ne yapsın, fesle, sarıkla gezecek değil ya! Maruf Bey - Neden gezmesin? Fesle, sarıkla gezmek ayıp mı? Şebnur - Ayıp değil, yasak! Adamı yakaladıkları gibi karakola tıkarlar, en aşağı üç ay hapis. Maruf Bey - (hayret içinde) Şebnur, sen de aklını kaçırdın galiba... Deli deli neler söylüyorsun? Şebnur - A, niye deli olayım, Büyük Beyefendi, Şapka Kanunu'ndan haberiniz yok. Maruf Bey - Şapka Kanunu mu? (hiddetle) Çık dışarı, divane! Çık diyorum sana. (gözleri döner) Karı beni çıldırtacak! (Şebnur korkarak kaçar)