Anlamazsın, bacım anlamazsın. Çünkü sen devrimci değilsen... "Bak şimdi" dedi, Günay, yine o şaşırtıcı sukunetiyle, "Devrimci değilsen'den kastın, bu düzenin devamını istiyor, o yönde mücadele veriyor olmamsa, yanılıyorsun. Muhayyel bir gelecek için mutlak bir şimdiyi feda etmekten yana olmadığımı kastediyorsan, haklısın. Orman kanununu, sömürüyü, zulmü karşı çıkmamak suretiyle zımnen de olsa savunduğumu düşünüyorsan, yanılıyorsun. Dünyada hiçbir ussal düzenlemenin, insan hayatına, adam öldürmeye değmeyeceğine inandığımı düşünüyorsan, haklısın. Bir babanın yaşama hakkının çocuğununkinden daha az olmadığını düşündüğümü hissediyorsan, yine haklısın." dedi. "Billah, kıvırtiyrsen!" dedi, Binali yine.

Kitabını aldım, baktım, "Bu Ülke". "Cemil Meriç" diye birisi tarafından yazılmıştı, 1974, Ötüken Yayınevi. Yıl 1975'di ve Ötüken bizim için gittikçe daha tehlikeli boyutlara ulaşan faşist hareketin yayıneviydi. Yukarıda DDKD İstanbul şubesi, aşağıda bir Türkçü. Rodoplu'ya bir kez daha baktım. "Müslüman solcudur." dedi, Binali. O yıllarda "Ne sağcıdır, ne solcu, futbolcudur futbolcu" tekerlemesini sıkça kullanıyorduk ama "Müslüman solcu" tanımlamasını ilk kez duyuyordum. Hayretimi saklayamadım. "Dindar mısınız?" Bir an düşündü, "Dünya görüşüm dindarların dünya görüşü ile çakışır." dedi. "Billah kıvırtiyrsen!"

Kış, Kâbil'deki her çocuğun en sevdiği mevsimdi; en azıdan babası iyi cins bir soba alabilen çocukların. .. Kış benim için çok haneli bölmelerin, Bulgaristan'ın başkentini anımsamanın sonu, Hasan'la sobanın başında iskambil oynayarak, salı sabahları cinema parkta bedava Rus filmi izleyerek, bir sürü kardan adam yaptıktan sonra öğle yemeğinde pilavlı tatlı şalgam kurma'sı yiyerek geçirilen üç aylık tatilin başlaması demekti. Ve uçurtmalar, elbette. Uçurtma uçurmak. Uçurtma yarıştırmak.

Ölümün, Ankara'da, benim ailemde keyfini sürdüğü korkutucu gücünü burada kaybettiğini gördüm ben. Şurası muhakkak ki, onlar kendi kayıplarını bizim kadar abartmıyorlardı.

Birgün (Mehmet) Akif (Ersoy) Beyle konuşuyorduk. Kendisine sordum: "Efendim, kudret-i şairane itibariyle, (Abdülhak) Hâmid'le kendinizi nasıl bulursunuz?" Şöyle cevap vermişti: "Hâmid'le benim aramdaki fark şudur: Ben yükseldiğimde, Hâmid kadar yükselemem. Alçaklığımda da o kadar alçalamam..."

Çıktım, ama kapısının önünden ayrılamadım. Öyle duruyordum ki, inlemeye benzer bir sesle irkildim. Kulak kabarttım, Günay'ın sesiydi. Yıllar önceden hatırladığım bir uzun hava söylüyordu, "Oğul, bu muydu sadıklığın! Valla, yedirdin kurda beni!"

O geceye geri dönecek olursak, sersemlemiş olduğumu söyleyebilirim. "Burjuvazi", "proleterya", "komprador", hatta "turancı" ve "faşist" kelimelerinin bende karşılığı yoktu. Bu eğitim, yüzme öğrenmesi için çocuğu bir bilen nezaretinde usulca suya sokmaktansa, kayalardan fırlatıp, bata çıka öğrenmesini yeğleyen bir eğitim biçimiydi.

Bize gelince, 1960-1980 dönemi ve hatta sonrasında, hemen her oluşumu, hatta sokakta iki ateş arasında kalan ev kadınının ölümünü bile kendi terimlerimizle algılamak gibi bir yanlışa düştüğümüz gibi, Marksist-Leninist jargona uymayanı yok saydık.

"Laboratuvarlar, elektronik aletler, burunlarından kıl aldırmayan kimyagerler vs. vs. Hoşgeldin aydın despotizmi." Ben artık buna "aydın despotizmi" değil, "bilim despotizmi" demeyi yeğliyorum. Çünkü itiraf etmeliyim ki, Cemil Meriç'i tanıdıktan sonra "aydın" kavramını adamakıllı sorgular oldum. Hint'ten Fransa'ya, Doğu'dan Batı'ya tüm kültürleri ve ideolojileri sorguyalabilecek donanımlı biri ile, bizim hareketimizin aydınları arasında bir fark olmalıydı. Bu fark, "komisar" ile "yogi" arasındaki gibi bir farktı. Lenin ile Fromm arasındaki gibi bir farktı. İdeplojiden öte, insanın yeryüzündeki serüvenini kapsama meselesiydi ve neresinden bakarsam bakayım, Formm, Lenin'i; yogi de komiseri kapsıyordu; birinciler ikincilerin aştıkları bir merhale gibiydiler. Bu bakımdan "aydın" dendiğinde kendi ideolojisine rasyonel yani bilimsel, yani ussal gerekçeler bulmakla sorumlu olan mektepliyi düşünüyordum. Ve görüyorum ki, her ideoloji kendi aydınını yetiştiriyor. Aynı Rand, Hayek, kapitalizmin aydınlarıysa, bizim aydınlarımız da var. Ulema İslam'ın aydınlarıysa, Cizvit papazları da Hristiyanların aydınları. Bir de bunların üçünü beşini hazmetmiş adamlar var ki, onlara başka bir ad lazım.

Babam benimle ağlamaz.